Ο πρόλογος του νέου βιβλίου του γ. Αιμιλιανού "ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ"

 Συγχρόνως όμως, μέσα από την ερμηνεία του κειμένου περιγράφει τόσο βιωματικά και την ουράνια προοπτική του ανθρώπου, τη δυνατότητά του να κοινωνήσει και να ενωθεί με τον Θεό μέσα από την καθαρή προσευχή, έτσι ώστε το βιβλίο να γίνεται πηγή έμπνευσης, αφύπνισης και προτροπής να στρέψει ο καθένας μας την εσωτερική του διάθεση ολοκληρωτικά προς αυτήν την κατεύθυνση.

(Νικόλαος, Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής)

Έλεγε ο Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης για την ακολουθία των Αγιορειτών Πατέρων: Ακόμη και αν δεν γνωρίζαμε τίποτα για τον ποιητή της, τον Άγιο Νικόδημο, το κείμενο αυτό θα αρκούσε για να αναγνωρίσουμε στο πρόσωπο του υμνογράφου έναν μεγάλο άγιο. Κάτι ανάλογο επαναλαμβάνει η Εκκλησία μας και για τον συγγραφέα του βιβλίου της Κλίμακας. Αυτό κι εμείς αβίαστα ομολογούμε μελετώντας τα πραγματικά εμπνευσμένα κείμενα του Γέροντος Αιμιλιανού. Κείμενα μοναδικού βάθους, σπάνιας θεολογικής ζωντάνιας και ακρίβειας, διεισδυτικά, γεμάτα ενθουσιασμό και δύναμη, συνδυάζουν την κηρυγματική σφραγίδα με τη θεολογική έμπνευση, τη νεανική φρεσκάδα με την ωριμότητα της γεροντικής σοφίας, την αυθεντική παράδοση με την πρωτοτυπία, τη συνέπεια στον νόμο του Θεού με την ελευθερία της χάριτός Του.



Ο Γέροντας δεν αντλεί το περιεχόμενο των λόγων του από την ευφυΐα ή τις σπουδές ή τις φυσικές ικανότητές του. Ο λόγος του ηχεί με τη δύναμη των «ετέρων γλωσσών» της Πεντηκοστής και αντανακλά το «έτερον πρόσωπον» του Κυρίου στο Όρος της Μεταμορφώσεώς Του, διότι προφανώς ο ίδιος ζει την ετερότητα της χάριτος του Θεού και βεβαιώνει τη μετοχή του εις την «οθνείαν και ευπρεπεστάτην αλλοίωσιν» των γνησίων αποδεκτών του θείου φωτισμού.

Όταν ομιλεί για την προσευχή, δεν ομιλεί περιγραφικά γι' αυτήν ούτε με πυκνές αναφορές στους πατέρες και την παράδοση, αλλά εκφράζεται ως ο ίδιος «αδιαλείπτως προσευχόμενος». Όταν αναφέρεται στους αγίους, δεν περιγράφει πρότυπα άλλων εποχών ή ενός άλλου κόσμου, αλλά καταθέτει μαρτυρία που φανερώνει οικειότητα και κοινωνία. Είναι τόσο οικείος με την θεία ετερότητα! Γι' αυτό και διαβάζοντας τα σχόλιά του για τους αγίους, νοιώθεις ότι όχι μόνον δεν τους επαναλαμβάνει, αλλά τους αναδεικνύει και συχνά τους συμπληρώνει.

Αλλά και η σχέση του με το μυστήριο είναι αποκαλυπτική. Αυτό που ποθεί τού είναι πιο γνωστό και οικείο από αυτό που έχει αποτάξει από τη ζωή του. Καθώς περιγράφει τη βασιλεία του Θεού, διαπιστώνεις ότι η κοινωνία των ακτίστων ενεργειών Του του είναι πιο ζωντανή από τη μετοχή και γνώση των λεπτομερειών του κτιστού κόσμου. Ορά περισσότερο τα μυστικά του αοράτου κόσμου από όσο βλέπει την απάτη της ορατής καθημερινότητας. Αγαπά περισσότερο την αλήθεια των όντων παρά την πραγματικότητα των γεγονότων. Αγγίζει την πραγματικότητα, αλλά ζει την αιωνιότητα. Στη ζωή του περισσεύουν τα σημεία των θεοφανειών και σπανίζουν οι αποδείξεις της στενής λογικής. Ο λόγος του δεν έχει την ψυχρότητα των λογικών συνειρμών, αλλά ξεχειλίζει από τη ζεστασιά των ζωντανών εμπειριών των θείων εμφανίσεων.

Στην παρούσα έκδοση, ο Γέροντας Αιμιλιανός δεν αρκείται μόνο σε μια απλή μετάφραση του κειμένου του Οσίου Νείλου, ούτε σε μια διδακτική ανάλυσή του. Ούτε πάλι περιορίζεται στην περιγραφή του τρόπου και της μεθόδου της προσευχής, αλλά χρησιμοποιώντας τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας αποκαλύπτει την ουσία και το πνεύμα της προσευχής [βλ. σ. 152] και γενικότερα αναδεικνύει το βάθος της πνευματικής ζωής. Δεν είναι καλός διδάσκαλος· είναι αληθινός μυσταγωγός.

Η προσευχή δεν είναι «φτωχόλογα ούτε νοήματα ούτε όσα αισθανόμαστε ούτε τα κρινολούλουδα των καρδιών μας» [βλ. σ. 152], ούτε «σκέψεις και τρόποι και συστήματα λογικά» [βλ. σ. 186], αλλά είναι «η προσδοκία του αοράτου και αοράτως ερχομένου Θεού» [βλ. σ. 210], είναι «ανάληψις του ανθρωπίνου πνεύματος υπό των πτερύγων του Θεού επί των οποίων επιβαίνον το πνεύμα έρχεται σε συνάφεια με την βασιλεία των ουρανών» [βλ. σ. 154].

Ο Γέροντας καταφεύγει συχνά στην ετυμολογία των λέξεων, την οποία συνδέει και εναρμονίζει με το πνευματικό νόημα των λόγων του αγίου και το επαυξάνει (βλ. σ. 186: «επιεικώς < επί + εοικα»). Επίσης, εξετάζει λεπτομερώς το εννοιολογικό βάθος των λέξεων και επεκτείνει τα νοήματά τους, έτσι ώστε να διαφωτίζεται το κείμενο με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο, να διευρύνεται ο εσωτερικός μας κόσμος και να παρακινεί την ψυχή μας προς νέες κατευθύνσεις, υποδεικνύοντάς την πώς «να εφεδρεύη» [βλ. σ. 206]. Αυτά τα δύο στοιχεία εξυψώνουν και πλατύνουν το κείμενο ακόμη περισσότερο -πράγμα που επιδρά ευεργετικά και στην ψυχή του αναγνώστη-, αλλά και το εμπλουτίζουν με την εικόνα, τα χαρακτηριστικά, την προσωπικότητα και την εμπειρία του Γέροντος. Στο βιβλίο αυτό φαίνεται η σοφία του οσίου Νείλου με ενάργεια, διακρίνεται η δύναμη της προσευχής με ζωντάνια και σαφήνεια, στο βάθος όμως κάθε λέξης και κάθε σελίδας αποτυπώνεται η φωτισμένη μορφή του Γέροντος Αιμιλιανού με περισσή ευγένεια και πλεονάζουσα χάρι. Μέσα από το βιβλίο διαφαίνεται ότι είναι βαθύς γνώστης των κρυφών πτυχών της ανθρώπινης ψυχής, των αφανών και φανερών παθών, καθώς και των λεπτών τρόπων της λειτουργίας τους.

Περιγράφει αυτήν την γήινη πραγματικότητα του ανθρώπου με τις πτώσεις του, την υποδούλωσή του στο εγώ, φέρνοντας παραδείγματα από τη ζωή των μοναχών με τόσο άμεσο τρόπο, που σε οδηγεί σε εσωτερική αποκάλυψη και προσωπική εξομολόγηση· σου αποκαλύπτει πολυ οικεία στοιχεία του εσωτερικού σου, σε βοηθάει να τα αναγνωρίσεις και τελικά να τα ομολογήσεις μέσα σου.

Συγχρόνως όμως, μέσα από την ερμηνεία του κειμένου περιγράφει τόσο βιωματικά και την ουράνια προοπτική του ανθρώπου, τη δυνατότητά του να κοινωνήσει και να ενωθεί με τον Θεό μέσα από την καθαρή προσευχή, έτσι ώστε το βιβλίο να γίνεται πηγή έμπνευσης, αφύπνισης και προτροπής να στρέψει ο καθένας μας την εσωτερική του διάθεση ολοκληρωτικά προς αυτήν την κατεύθυνση. Μέσα από βιωματικές εκφράσεις και δυναμικές εικόνες παρουσιάζει την κοινωνία του Θεού και τη χαρά της τόσο εκφραστικά. Γράφει: «Αυτός είναι και ο ρόλος και η ομορφιά ενός μοναχού: να κάθεται και να κοιτάζη τον βασιλιά. Ο μοναχός παρέχει όλη την ασφάλεια και όλη την άνεσι και όλη την ομορφιά στον λαό του Θεού, όταν είναι ενωμένος με τον Θεόν όχι μόνον δια της ψαλμωδίας του, αλλά και δια της χορωδίας της καρδίας του... » [βλ. σ. 213]. Ο Γέροντας «τα άνω ζητεί, τα άνω φρονεί, ου τα επί της γης» και οδηγεί με τον λόγο του τον κάθε αναγνώστη στον πόθο «του εν ουρανοίς πολιτεύματος» και στην δια της καθαράς προσευχής μετοχή του «εισπηδώντος εν ημίν» [βλ. σ. 220] και «εκπορθούντος ημάς» [βλ. σ. 221 ] και «κατακτώντος ημάς» [βλ. σ. 217] Κυρίου και Θεού μας. «Αυτόν προσκυνήσωμεν και δοξολογήσωμεν εις πάντας τους αιώνας» [βλ. σ. 280].

-------------------------------------------
πηγή: http://www.indiktos.gr

"Απόσπασμα από το βιβλίο, «ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ - Το υψηλότερο σημείο της γης»" (Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος Χατζηνικολάου)

(Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος Χατζηνικολάου)

Μια περιγραφή κάποιας συνάντησης με έναν άνθρωπο της «άλλης» λογικής, ως επίλογος αυτής της μεταξύ μας συνάντησης, ίσως αποτελεί τον καλύτερο πρόλογο για τη συνάντηση με το Θεό:

«Ήδη η ώρα περνούσε και έπρεπε να πάμε και στον π. Ηρωδίωνα· έναν ρουμάνο που ή ήταν σαλός διά Χριστόν ή δεν ήταν άνθρωπος. Σε δέκα λεπτά φθάσαμε στον… σκουπιδότοπό του. Ο ήλιος είχε ήδη δύσει. Σ’ ένα ερείπιο γεμάτο σκουπίδια συναντούμε ένα νέο ήρωα. Ογδόντα δύο ετών, όρθιος στο κούφωμα μιας πόρτας… χωρίς πόρτα. Τα πόδια του κρατούσαν κόντρα στο ένα της δοκάρι. Η μέση του ακουμπούσε στο άλλο. Τα χέρια του στηρίζονταν στο πρώτο. Ώρες ολόκληρες περνούσε έτσι. Ο ίδιος δίχως ζωστικό. Μια μάλλινη φανέλα κι ένα κουρελιασμένο παντελόνι κάλυπταν το εξαγιασμένο σώμα του. Η καλύβη του γεμάτη σκουπίδια. Δεν έβλεπες δάπεδο.


Ένα στρώμα από κονσέρβες, κουκούτσια, σακκούλες, τάπες, καπάκια από μπουκάλια, φλούδες, ό,τι μπορούσε κανείς να φαντασθεί, πάχους τριάντα εκατοστών και πάνω, αποτελούσε το πολύτιμο χαλί στο μυστηριώδες… παλατάκι του και ασφαλώς το στρώμα του, αν βέβαια κοιμόταν οριζόντιος. Στους τοίχους του τα αποτυπώματα χυμένων καφέδων και τα ζουμιά πεταγμένων πορτοκαλλάδων και, αντί για κατοικίδια ζώα, όλων των ειδών τα ζωύφια, μυγάκια, κατσαρίδες και ποντίκια.

- Ευλογείτε, γέροντα, είπε χαρούμενος ο απλοϊκός συνοδοιπόρος μου.

Νικολάου, μητρ. Μεσογαίας και Λαυρεωτικής: Ἡ συνάντηση τοῦ Θεοῦ μὲ τὸν κόσμο

Ἢ ὑπάρχει ὁ Θεὸς καὶ τοῦ ἀξίζουν τὰ πάντα. Ἢ δὲν ὑπάρχει καὶ νὰ τελειώσει τὸ παραμύθι. Καὶ ὑπάρχει... Καὶ μάλιστα ὑπάρχει γιὰ νὰ κοινωνεῖται. Ὁ Θεὸς εἶναι πρῶτον ὑπαρκτός, δεύτερον ἀληθινὸς καὶ τρίτον μεθεκτός, κοινωνίσιμος καὶ κοινωνούμενος.

Ἡ σημερινὴ λοιπὸν δική μας συνάντηση θέλει νὰ παραπέμψει σὲ αὐτὴν τὴν συνάντηση μὲ τὸν Θεό. Μιὰ συνάντηση ποὺ ἐνίοτε προκύπτει μέσα ἀπὸ μιὰ ἀνεξήγητη ἐσωτερικὴ ἀποκάλυψη ἢ ἀπὸ μιὰ ασυνήθη θαυματουργικὴ ἐμπειρία.



Ἄλλοτε πάλι ἔρχεται ὡς ἀποτέλεσμα εἰλικρινοῦς ἀναζήτησης ἢ φυσικὴ συνέπεια πνευματικὰ ὑγιοῦς ἀγωγῆς. Μπο-ρεῖ ὅμως νὰ ἔλθει καὶ ὡς καρπὸς ἑνὸς ὑπέρλογου ρίσκου . Ὁ Θεὸς βέβαια ἐμφανίζεται καὶ μέσα ἀπὸ τὴν ἁπλότητα, ἀνιχνεύεται μέσα στὴν ἰσορροπία τῆς μεσότητος, συναντᾶται ὅμως κυρίως μέσα ἀπὸ τὴν ἀκρότητα τῆς ἀνθρώπινης φύσης καὶ βούλησης. Στὸ μεθόριο τοῦ φυσικοῦ μὲ τὸ ὑπερβατικὸ ἀνιχνεύει κανεὶς τὰ ἀποτυπώματα τῆς θεϊκῆς παρουσίας. Ὅταν ἐρχόμαστε ἀντιμέτωποι μὲ τὸ ἄγνωστο, τὸν κίνδυνο, τὸν πόνο, τὴν ἀδικία, τὰ ἀναπάντητα διλήμματα, τὶς ἐσωτερικὲς κρίσεις, τότε ἡ πιθανότητα νὰ συναντήσουμε τὸν Θεὸ αὐξάνει. Ὅταν οἱ μαθητὲς ἦταν μὲ τὸν Κύριο στὴ Γαλιλαία, Τὸν καταλάβαιναν ὡς διδάσκαλο. Ὅταν ἔφθασαν στὴνἹερουσαλήμ, Τὸν ἔνοιωσαν ὡς βασιλέα. Στὸν Γολγοθὰ Τὸν ἔχασαν καὶ μετὰ τὴν ἀνάσταση Τὸν ἀνεγνώρισαν μέν, ἀλλὰ « ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ».

Σὲ αὐτὴν τὴν ἀπώλεια τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν γνωριμία τῆς «ἑτέρας μορφῆς» Του σκέφθηκα νὰ ἀφιερώσουμε τὴν ὁμιλία μας ἀπόψε. Στὴν «ἄλλη λογική», ποὺ ὅλο καὶ ξεθωριάζει καθὼς ἡ πάχυνση τῆς ἀνθρώπινης φύσης καὶ σκέψης αὐξάνει ἐπικίνδυνα.

Νικολάου, μητρ. Μεσογαίας και Λαυρεωτικής: Οι αρετές του χώρου της καρδιάς

 

 

H περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι η κατ' εξοχήν περίοδος των πνευματικών αγώνων και της πνευματικής καρποφορίας. Όλοι οι χριστιανοί, όλοι οι πιστοί, όλα τα μέλη της Εκκλησίας, καθένας που θέλει να ζει θεϊκά αυτή την περίοδο, ύστερα από το γενικευμένο χαλάρωμα όλης μας της ζωής, στο οποίο βέβαια συνηγορεί και η πεπτωκυΐα φύση μας, βάζουμε τα δυνατά μας, συγκεντρώνουμε τις δυνάμεις μας και ξεκινούμε μια αγωνιστική πορεία επτά εβδομάδων.

Πενήντα μέρες δεν είναι και τόσο πολλές· είναι όμως αρκετές και ικανές για να μπορέσουν να μας δώσουν μια θεϊκή γεύση και στο τέλος να γεμίσουν τα χέρια μας με συγκομιδή πνευματικών καρπών. Αυτοί οι πνευματικοί καρποί είναι οι αρετές,το αποτέλεσμα της χάριτος του Θεού, η «παγκαρπία των θείων εντολών» για την οποία ομιλεί και ο αναβαθμός του γ' ήχου.

Συχνά γίνεται αρκετός λόγος για αρετές· αρετές πρακτικές, αρετές μυστικές και εσωτερικές, αρετές που ανήκουν στη μία ή στην άλλη κατηγορία, αρετές που συγκεφαλαιούνται στο περίφημο βιβλίο της Κλίμακος του αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου -ένα βιβλίο που, κατά το τυπικό των ακολουθιών και των μοναστηριών, διαβάζεται καθ' όλη αυτή την περίοδο τμηματικά· ένα βιβλίο που τιμά ιδιαίτερα η Εκκλησία μας και που το φέρνει στη μνήμη μας κατά την Δ' Κυριακή των Νηστειών. Και μόνο η χρήση του βιβλίου αυτού κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή πιστοποιεί τη βαρύτητα που δίνει η Εκκλησία μας στην καλλιέργεια των αρετών και στη σχέση τους με τη γνήσια μετάνοια.

Σκέφτηκα λοιπόν να αφιερώσουμε τις ομιλίες της φετινής Σαρακοστής σε μια βαθύτερη και ουσιαστικότερη μελέτη του περιεχομένου των αρετών, διαιρώντας τες σε ορισμένες κατηγορίες.

Αφορμή για την πρώτη οικογένεια αρετών, που θα μελετήσουμε ευθύς αμέσως, μπορούμε να πάρουμε από τη λέξη που χαρακτηρίζει τον πρώτο Κατανυκτικό Εσπερινό της Μ. Τεσσαρακοστής, τον Εσπερινό της Συγχωρήσεως. Τι ωραία λέξη η συγχώρηση! Ακούσαμε να μιλά γι' αυτήν το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα: «Εάν γάρ αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ο πατήρ ημών ο ουράνιος·» (Ματθ. 6,14). Τέτοια μέρα λοιπόν η σοφή Εκκλησία μας μας επαναλαμβάνει το μήνυμά της· μας προτρέπει πριν εισέλθουμε στο στάδιο των αρετών, πριν αρχίσουμε τους πνευματικούς αγώνες της Μ. Τεσσαρακοστής, να εφοδιασθούμε απαραιτήτως με την ευλογία της συγχώρησης. Μ' αυτήν ανοίγει η Μ. Τεσσαρακοστή, αλλά και αυτή αποτελεί τη σφραγίδα του τέλους της, τη σφραγίδα της Μεγάλης Εβδομάδος· αποτελεί την προϋπόθεση της μετοχής στη χαρά της Αναστάσεως: Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, πριν πούμε το «Χριστός Ανέστη», στην κατάληξη του Δοξαστικού «Αναστάσεως ημέρα και λαμπρυνθώμεν τη πανηγύρει», ψάλλουμε πανηγυρικά «συγχωρήσωμεν πάντα τη Αναστάσει και ούτω βοήσωμεν Χριστός ανέστη» - ας τα συγχωρήσουμε όλα ο ένας στον άλλον με την αφορμή και την ευκαιρία της Αναστάσεως και τότε ας ψάλουμε το «Χριστός Ανέστη».

"Η ψύχρανση του πνευματικού ζήλου και οι αιτίες της" (Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)

(Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)

ΦΟΒΑΣΑΙ. Αμφιβάλεις αν θα καταφέρεις να ολοκληρώσεις την προσπάθειά σου, μολονότι έκανες μια φιλότιμη αρχή. Ναι, πρέπει να το φοβάσαι αυτό, γιατί ,καθώς είμαστε συχνά άστατοι, προκαλούμε βλάβη στον εαυτό μας. Μη στηρίζεσαι στις δυνάμεις σου. Απόθεσε κάθε ελπίδα σου στον Θεό. Από την ανησυχία και το φόβο της αποτυχίας όχι μόνο δεν θα ζημιωθείς, αλλ’ απεναντίας και θα ωφεληθείς, αν ,πρώτον, δεν απελπιστείς και, δεύτερον, ακουμπήσεις και στηριχθείς στον παντοδύναμο Κύριο. Διατήρησε αυτή την καλή ανησυχία. Να φοβάσαι μήπως λυπήσεις τον αγαπημένο σου Κύριο. Και να σκέφτεσαι πως αύριο έρχεται ο θάνατος. Αργότερα, την ανησυχία θα την αντικαταστήσει η στέρεη ελπίδα της σωτηρίας.

Προς το παρόν όμως, μην την αποδιώξεις. Σου χρειάζεται . Θα πυροδοτεί τον ενθουσιασμό σου, θα σε απομακρύνει από επιβλαβείς αδυναμίες και θα σε παρακινεί σε ακατάπαυστη καρδιακή ικεσία: « Κύριε, βοηθησέ με! Κύριε σώσε με! Και σώσε με, την ανάξια, με τον τρόπο που Εσύ ξέρεις!». Αυτή είναι η έμπονη συντριβή της καρδιάς ενώπιον του Κυρίου. Οι εχθροί, τόσο οι εσωτερικοί όσο και εξωτερικοί, είναι ισχυροί. Δεν ξέρεις τι θύελλες θα ξεσπάσουν απ’ έξω και μέσα σου. Κάθε στιγμή μπορεί να παραπατήσεις και να πέσεις. Γι’ αυτό μη σταματάς, να κραυγάζεις, «Κύριε, σώσε με!», με καρδιά συντριμμένη και ταπεινωμένη, όπως λέει ο προφήτης Δαβίδ ( Ψαλμ.50:19 )˙ γιατί μια τέτοια καρδιά ο Θεός ποτέ δεν την περιφρονεί. Μην το ξεχάσεις: Όποιος έχει αμετάπτωτο το βίωμα της έμπονης συντριβής ενώπιον του Κυρίου, βίωμα που προέρχεται από την επίγνωση των κινδύνων και των δυσκολιών της πνευματικής ζωής, αυτός βρίσκεται στον σωστό δρόμο.

"Συμβουλές πνευματικές γιά θάρρος καί προσευχή" (Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)

 (Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)

Ἔχεις ἀκόμη ἀνησυχίες. Πές μου, ἀπὸ ποῦ θὰ μποροῦσαν νὰ προέρχονται; Ὅλα τὰ ἐξωτερικὰ πᾶνε καλά. Ὅλα τὰ ἐσωτερικὰ τὰ ἔχεις ἐπανεξετάσει καὶ τακτοποιήσει. Τὴν ἀπόφασή σου τὴν ἔχεις πάρει. Ἀπὸ ποῦ, λοιπόν, προέρχονται αὐτὲς οἱ ἀνησυχίες; Ὅλες εἶναι ἀπὸ τὸν ἐχθρό. Ὅλες. Ἀπὸ πουθενὰ ἀλλοῦ.

Τί ἄλλο θὰ μποροῦσε νὰ συμβαίνει; Μήπως σκέφτεσαι νὰ φτιάξεις τὴ ζωή σου μόνη σου, μὲ τὶς δικές σου ἱκανότητες καὶ προσπάθειες; Ἂν πραγματικὰ αὐτὸ σκέφτεσαι, σὲ συμβουλεύω ν' ἀλλάξεις ἀμέσως γνώμη, ἀλλιῶς δὲν θ' ἀπαλλαγεῖς ἀπό τὴ σύγχυση καὶ τὴν ταραχή.

Ἐξέτασε πάλι τὸν ἑαυτό σου ἤ θυμήσου ὅ,τι σοῦ ἔχω ὑποδείξει καὶ ὅ,τι ἔχει συμβεῖ μέσα σου σ' ὅλη τη διάρκεια τῆς ἀλληλογραφίας μας. Θυμήσου, ἐπίσης, ποιὰ ἦταν ἡ ἔκβαση τῶν προβληματισμῶν σου γιὰ τὴ ζωή. Τέλος, δῶσε στὴν αὐτοεξέτασή σου τέτοια κατεύθυνση, ὥστε νὰ καταλήξει σὲ μιά σταθερὴ ἀπόφαση ἀμετάκλητης ἐναποθέσεως τοῦ μέλλοντός σου στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ.

Ἀφοῦ, λοιπόν, πάρεις αὐτὴ τὴν ἀπόφαση, προσευχήσου στὸν Κύριο ὁλόθερμα. "Τὸ μέλλον μου", πές Του, "τὸ ἀφήνω μὲ ἐμπιστοσύνη στὰ χέρια Σου. "Ὅπως ξέρεις καὶ ὅπως θέλεις, Κύριε, κατεύθυνε τὴ ζωή μου, μ' ὅλα τὰ ἀπρόοπτα καὶ μ' ὅλες τὶς δυσκολίες της. Ἀπὸ δῶ κι ἐμπρὸς δὲν θὰ μεριμνῶ καὶ δὲν θ' ἀνησυχῶ πιὰ γιὰ τὸν ἑαυτό μου. Μιὰ φροντίδα μόνο θὰ ἔχω, νὰ κάνω πάντα ὅ,τι εἶναι εὐάρεστο σ' Ἐσένα".

Νικηφόρος ο Μονάζων: Λόγος για τη νήψη και τη φύλαξη της καρδιάς

Όσοι επιθυμείτε σφοδρά ν' αξιωθείτε τη μεγαλόπρεπη θεϊκή φωτοφάνεια του Σωτήρα μας Ιησού Χριστού· όσοι θέλετε να δεχθείτε με αίσθηση μέσα στην καρδιά σας το υπερουράνιο πυρ· όσοι σπεύδετε να επιτύχετε τη συμφιλίωση σας με το Θεό, να τη ζήσετε και να την αισθανθείτε· όσοι απορρίψατε όλα τα πράγματα του κόσμου, για να βρείτε και να αποκτήσετε το θησαυρό που είναι κρυμμένος στον αγρό των καρδιών σας·
όσοι θέλετε ν' ανάψουν ολόλαμπρες οι λαμπάδες των ψυχών σας από αυτόν τον κόσμο κι έτσι απαρνηθήκατε όλα τα παρόντα· όσοι θέλετε να γνωρίσετε και ν' αποκτήσετε με πείρα τη βασιλεία των ουρανών που είναι μέσα σας, ελάτε να σας εκθέσω την επιστήμη, ή μάλλον τη μέθοδο, της αιώνιας, ή καλύτερα της ουράνιας ζωής.

Η επιστήμη αυτή εισάγει χωρίς κόπο και ιδρώτα τον εργάτη της στο λιμάνι της απάθειας, και δε διατρέχει κανένα κίνδυνο ταραχής ή πλάνης από τους δαίμονες. Τέτοιος φόβος υπάρχει τότε μόνον, όταν λόγω παρακοής ζούμε έξω και μακριά από τη ζωή που σας προτείνω, όπως παλιά ο Αδάμ, που αψήφησε εντελώς την εντολή του Θεού, έπιασε φιλία με το φίδι θεωρώντας το αξιόπιστο, κι έτσι έφαγε κατά κόρον από τον καρπό της απάτης κι έριξε αξιοθρήνητα τον εαυτό του κι όλους τους απο-γόνους του στον πυθμένα του θανάτου, του σκότους και της διαφθοράς.

Επιστρέψετε λοιπόν· ή μάλλον, για να πούμε το πιο αληθινό, ας επανέλθομε, αδελφοί, στους εαυτούς μας, ας αποστραφούμε μια για πάντα τη συμβουλή του φιδιού και την περιφορά μας στα χαμαίζηλα. Γιατί δεν είναι δυνατό να επιτύχομε με άλλο τρόπο τη συμφιλίωση και την οικείωσή μας με το Θεό, αν πρώτα δεν επανέλθομε, ή καλύτερα δεν εισέλθομε στους εαυτούς μας, όσο εξαρτάται από μας.

Νικηφόρος ο Μονάζων, όσιος: Σύντομη Βιογραφία και Εισαγωγικά Σχόλια (Φιλοκαλία)

Σύντομη Βιογραφία: Ο οσιότατος Πατέρας μας Νικηφόρος, ο οποίος διήνυσε το στάδιο των ασκητικών αγώνων στο αγιώνυμο όρος του Άθω, ήκμασε λίγο πριν από το 1340. Έγινε καθοδηγητής και μυσταγωγός του Γρηγορίου Θεσσαλονίκης (του Παλαμά) στα υψηλά μαθήματα της ασκητικής φιλοσοφίας, όπως το μαρτυρεί κάπου ο τελευταίος.

Σχολάζοντας μόνος με την αμέριμνη ησυχία και ενωμένος πια με τον εαυτό του, ενώθηκε με τρόπο απόρρητο με το υπερκόσμιο και ακρότατο Επιθυμητό, οπότε δέχθηκε με μακαριότητα στην καρδιά του τον ενυπόστατο φωτισμό της χάρης. Αφού λοιπόν πρώτα γέμισε πλούσια ο ίδιος από εκεί με την αμίμητη μίμηση και τη θεοποιό δωρεά της θεώσεως, τα μεταδίδει πατρικά και χωρίς φθόνο ο μακάριος και σε μας με αυτό το μικρό πόνημα του, αν βέβαια θέλομε ν' αξιωθούμε κι εμείς ίσα βραβεία μ' εκείνον.

Στο έργο του αυτό συγκέντρωσε από τις βιογραφίες των Αγίων όλα τα αποσπάσματα που αναφέρονται στη νήψη, στην προσοχή και στην προσευχή, προσθέτοντας από τον εαυτό του και τη μέθοδο που καλύτερη της δε θα φανταζόταν κανένας, τη φυσική δηλαδή και αληθινά σοφή μέθοδο της συγκεντρώσεως του νου μέσα στην καρδιά με την εισπνοή, με ταυτόχρονη επίκληση του Κυρίου Ιησού. Έτσι τον έκανε ακριβέστατο κανόνα της ιερής νήψεως και έστησε για όσους θέλουν να σωθούν κλίμακα καθαρής και αρέμβαστης προσευχής και των αγαθών που πηγάζουν απ' αυτήν, αφού πρώτος αυτός, σαν ένας νέος Βεσελεήλ (Έξ. 36, 1), την κατασκεύασε με την αρχιτεκτονική του Πνεύματος.

Ανεβαίνετε λοιπόν, ανεβαίνετε, όσοι επιθυμείτε νά κατοικήσει μέσα σας ό Χριστός και θέλετε νά μεταμορφωθείτε στην εικόνα του Αγίου Πνεύματος βαδίζοντας από δόξα σε δόξα (Β' Κορ. 3, 18), και στή συνέχεια νά θεωθείτε και ν' αξιωθείτε το φωτεινό κλήρο των σωζομένων.

Κάλλιστος και Ιγνάτιος οι Ξανθόπουλοι: Μέθοδος και κανόνας ακριβής - Κεφάλαιο 72

Άλλο είναι η απάθεια του νου και άλλο η αληθινή προσευχή, η οποία είναι και μεγαλύτερο.

72. Πρέπει να γνωρίζομε λοιπόν και τούτο· ότι, σύμφωνα με τον άγιο Μάξιμο, δεν μπορεί ο νους να φτάσει στην απάθεια από μόνη την πρακτική, αν δεν έχει διαδοχικά πολλές και ποικίλες θεωρίες. Αλλά πάλι, σύμφωνα με τον θειότατο Νείλο, είναι δυνατό και στην απάθεια να φτάσει κανείς και να μην προσεύχεται αληθινά, αλλά να ποικίλλεται ο νους του και να είναι μακριά από το Θεό. 

Λέει συγκεκριμένα αυτός ο Άγιος: «Και αν ακόμη ο νους ξεπεράσει τη σωματική θεωρία, δεν είδε ακόμη τέλεια τον τόπο του Θεού. Γιατί μπορεί να βρίσκεται στη γνώση των νοημάτων και να ποικίλλεται σύμφωνα με αυτήν».

Επίσης: «Όποιος έφτασε στην απάθεια, δε σημαίνει οπωσδήποτε ότι πλέον προσεύχεται αληθινά. Γιατί μπορεί να στέκεται στα ψιλά νοήματα των πραγμάτων και να περισπάται από τις εικόνες τους και να απέχει μακριά από το Θεό». 

Και πάλι: «Όταν δεν χρονοτριβεί ο νους στα ψιλά νοήματα των πραγμάτων, δε σημαίνει ότι έφτασε κιόλας τον τόπο της προσευχής. Επειδή μπορεί να μένει στη θεωρία των πραγμάτων και να λεπτολογεί τους λόγους τους· τα οποία, αν και είναι γυμνά λόγια, αφού είναι θεωρίες πραγμάτων, αφήνουν ωστόσο το αποτύπωμά τους στο νου και τον αποτραβούν μακριά από το Θεό».

Κάλλιστος και Ιγνάτιος οι Ξανθόπουλοι: Μέθοδος και κανόνας ακριβής - Κεφάλαιο 73

Συνέχεια για τη φαντασία και για εντυπώσεις στο νου και για τα σημάδια της πλάνης και της αλήθειας.

73. Αν ησυχάζεις και θέλεις να είσαι μόνος με μόνο το Θεό, μην παραδεχτείς ποτέ ό,τι και να δεις, αισθητό ή νοερό, μέσα σου ή από έξω, ακόμη και αν είναι η όψη τάχα του Χριστού ή μορφή Αγγέλου ή Αγίου ή ένα φωτεινό αποτύπωμα που σχηματίζεται ως φαντασία στο νου, αλλά να μείνεις δύσπιστος και επιφυλακτικός σ' αυτό, ακόμη κι αν πρόκειται για κάτι αγαθό, προτού ρωτήσεις εκείνους που έχουν πείρα, καθώς είπαμε. Αυτό είναι πάρα πολύ ωφέλιμο και πάρα πολύ αγαπητό στο Θεό και ευπρόσδεκτο από Αυτόν.

Να κρατάς πάντοτε το νου σου χωρίς χρώμα, χωρίς μορφή, χωρίς εικόνες, χωρίς σχήματα, χωρίς ποιοτικές ή ποσοτικές έννοιες, και μόνο τα λόγια της προσευχής να προσέχεις και να μελετάς και να σκέφτεσαι μέσα στην καρδιακή κίνηση, σύμφωνα με τον Ιωάννη της Κλίμακος που λέει: «Αρχή της προσευχής είναι να αποκρούει ο νους εκ προοιμίου με τη μονολόγιστη προσευχή την προσβολή των λογισμών. 

Μεσότητά της είναι να παραμένει η διάνοια σ' εκείνα που λέει και μόνο. Και τέλος της προσευχής είναι η αρπαγή προς τον Κύριο». 

Και ο άγιος Νείλος λέει: «Η ανώτερη προσευχή είναι των τελείων, η οποία είναι μία αρπαγή του νου και τέλεια έκσταση από τα αισθητά, οπότε το πνεύμα με αλάλητους στεναγμούς πλησιάζει ικετευτικά το Θεό(Ρωμ. 8, 26) που βλέπει τη διάθεση της καρδιάς ν' ανοίγει σαν γραμμένο βιβλίο και με άφωνα ψηφία να του παρουσιάζει την επιθυμία της. Έτσι αρπάχθηκε και ο Παύλος μέχρι τον τρίτο ουρανό, μη γνωρίζοντας αν είναι με το σώμα ή χωρίς το σώμα(Β΄ Κορ. 12, 2). Έτσι και ο Πέτρος είδε την οπτασία της οθόνης όταν ανέβηκε στο δώμα να προσευχηθεί(Πράξ. 10, 11-16).